Robert Dafis - Marwnad Maurice Roberts

Marwnad er cof am Maurice Roberts
Mab Thomas Roberts

Gynt o Lwynhudol, Pwllheli,
ond ers amryw flynyddoedd yn Llundain
a fu farw yr 22ain o Ragfyr, 1812.

------------------------

Gan Robert Dafis
Nantglyn, Sir Ddinbych

------------------------

Och Angeu! llywiawdwr llawdrwm
Draed plyf, a’i drawiad plwm.
Gorchfygwr, crymwr gwŷr cred,
Brenin pawb a’r a aned;
Olaf elyn dyn, y doeth,
Ie’r unwedd a’r annoeth;
Un hy, dewr, ac nid eiriach
Fwrw’n y bedd fawr na bach;
Ni ddilyd yn ei ddylaith
Gyfarchiad, na chennad chwaith;
Yn ddiystyr, yn ddistaw,
Ym mhob rhith dyfrith y daw!
Difwynawdd edef einioes
Un mawr werth ym more’i oes,
Sef Morys , dilys, di dwn,
Gwir Fardd gore’ o fyrddiwn.
Mab TOMAS. byw urddas barch,
ROBERTS, a’i wraig oreubarch:
Tor calon, friw fron fawr fri,
Ar unwaith i’w rieni;
Mae galar lladdgar i’w llys
O farw eu hannwyl FORYS.
Dygodd darfodedigaeth
Ei gorff i’r bedd, ceufedd caeth,
A’i briddo’n fab ireiddoed,
Yn Llundain yn ugain oed.
Ei fuchedd er yn fychan,
I radd glwys, oedd hardd a glân:
Bu radawl mewn boreudeg
Addfwynder, lân, dymer deg,
Brawdoliaeth bur i’w deulu
Diabsen yn fachgen fu,
Diwyd, eirfwyn, diderfysg.
Uchel iawn mewn dawn a dysg.
Hanodd o dêg Rieni
Parchusol, fawryddol fri:
Yn Llundain glain goleu-nef,
Magwyd ac y dysgwyd ef.
Cadarn yn ieuanc ydoedd:
Ar ei ddysg blaenorydd oedd:
Pelen aur pob blaenoriaeth
Glân o’i oll ysgolion aeth;
Ym mhob modd enillodd nôd
Brig eurfawr wobr y gorfod;
Heddychol, yn ddiachwyn,
Moesol, rhyfeddol o fwyn,
Cariadus, cywir ydoedd,
Llawn dawn nef, yn Llundain oedd,
Boddlonwn, cofiwn a’i câr,
Teg welwn nid da galar,
Galwn oll am galon is,
Hawl i Dduw alw ei ddewis;
Ei dda alwad i ddylaith
Pwy ŵyr well? Pur yw ei waith:
Gŵyr alw y goreuolion
I’w garu fry ger ei fron:
Da gweddai yn deg addas
I’w Dduw i nef ddwyn ei was.
Blaenaf, difalchaf fwyn’
Sylweddol, isel addwyn.
Ei gof oedd gyneddf, greddf grym,
Mai coflyfr amlwg cyflym;
Dawn o rodd Duw Nêr iddaw,
Celfyddyd bell linell ei law:
Ar wybodaeth o’r bydoedd,
Gloyw a fu, goleuaf oedd.
Da wrth farn gwladwriaeth fu,
Rhifyddwr i’w ryfeddu,
A hanesydd hynawswych’
Cyfieithydd ac ieithydd gwych;
Awenog Fardd enwog ddysg,
Defnyddiol dwfn ei addysg:
ANEURIN, MERDDIN mawrddoeth
Dull hen geirdd ddeallai’n goeth:
Tlysau o waith TALIESIN
Cyfieithodd a gweithiodd fel gwin,
Iawn seiniodd yn Saesonag
Rhin gem reddf yr hen Gymraeg:
Ei ddysg oedd dryddusg ddi – drai, -
Lladiniaeth oll adwaenai,
Grym digoll Gramadegaeth
Seisonaeg a Ffreingciaeg ffraeth,
Gwyddai oll gyoedd allan
Am Roeg lwyr, a Chymraeg lân;
Och o’i ddwyn! call, addwyn llwyr,
MORYS enwog mawr synnwyr:
Mae arwyl am arwyl MORYS,
Mae cwynfan yn ei lân lys,
O’i golli, gresyni sôn.
Gwae fu oll i’w gyfeillion:
Ys mawr eu cur, dolur du,
Mae dolur mwy i’w deulu:
I’w Dad a’i Fam mad ydoedd,
Yn eu tŷ per enaint oedd:
Briw o’i ddydd, brau ddiweddiad.
Cledd glas i DOMAS ei dad,
Colli twf call etifedd,
Colli ei fab call i’w fedd:
Gan hiraeth yn gynharol,
Ba ryw werth byw ar ei ôl!
Daliodd, anadliad olaf
Gwir gred yn nodded Naf:
Dyn, o ran dawn ei rinwedd,
Addfed i fyned i’w fedd:
Un dilwgr yn ei deulu,
Annwyl i bawb yn ôl bu:
Daionus, gweddus, a gwâr,
Mwyneiddgu amyneddgar.
 

Llwyddodd Maurice Roberts, gwrthrych y Farwnad uchod, i ennill iddo’i hun wobrau ac anrhydeddau gwahanol a niferus yn yr ysgolion lle bu’n derbyn hyfforddiant. Yr oedd ganddo gôf da, a dywedir iddo lwyddo i ddysgu oddeutu tair mil o linellau o farddoniaeth mewn pedwar niwrnod. Cyfieithodd i’r Saesneg weithiau Aneurin, Myrddin a Thaliesin. Mae ymdriniaeth y Parchg. Arthur Meirion Roberts, o gyfraniad mawr ei dad, Thomas Roberts, Llwynhudol, yn Adran Enwogion y Wefan hon.

Beirdd