Carreg yr Imbill
Poenwain i mi wneud pennill, - yn gywrain
I Garreg yr Imbill;
Yn hardd blethiaith o saith sill,
Goddoeth heb ais na gweddill.
Rhyw garreg sy’n rhagori – ei mawrwerth
Ym Muriau Pwllheli;
Pand trymaf, - harddaf yw hi,
Mewn Teilad yn mantoli.
Camp hon a ŵyr Cwmpeini – Llynlleifiad,
Llawn llafur ŷn’t arni;
Pylorant a holltant hi,
Er mwyn gwneud aur o’r meini.
A’r meini ymwenant, eu heulog
Heolydd addurnant;
Mawr ennill o’n Imbill wnant,
A’r ennill â ni ranant.
Dai awn sieryd ein Seini
O ochr camp ei cherryg hi;
I’w diafrwydd waith difrôg
Ym mhwythgonglau teiau teg:
Oh! Llifwn hwynt i’w llyfnhau
I wneud addurn nodwyddau.
Meini, nid tywod mohonynt,
Meini o radd Mynor ŷnt.
Ys Tryles aur Ostrelia, - a’u burion
Cawn barod farchnata;
Gomedd ef fod gem dda,
Goreu gem yw’r graig yma.
Pwy’n ddifrif all gyfrif gwerth
Gronynfain ei grwn anferth?
Ai ni wybu’n iawn nebun
Wneud ennill o dynnu llun?
Y gaerog hardd garreg hon
Ar gyfyl môr ac afon
A’i hargraff mal tis hirgron,
A’i hwyneb at wyneb ton;
Muriawg lun rhwng môr a gwlad
Torth gestiog uwch traeth gwastad
A theru’r don ei thuryn;
A gwamal gwyd gwmwl gwyn,
Gwynluwch ar ei hesgynlawr
O bwll mwg ewynbeill mawr.
Ei thâl ar ŵyr i’r dwyrain,
Lle dengys mawr frys mor-frain
Yn ffair a hwy’n ffoi ar hynt
O daranwaith dwyreinwynt.
A sail hardd ei chesail hi
Hwylus i longau’r heli.
Cyfeirnod hynod yw hon
I wάr rywfawl yr afon.
Llechfa lle nis tafla tón – a heddwch,
A goreu clydwch rhag Eurocleudon.
O! bellach ar ebillwyr
Erfyniaf, gwyraf I’r gwyr
I ymbil dros y Wimbill
Fy arch o bydd parch i’m pill.
Llwyr achub ei llawr uchaf
Rhag rhwystro rhodio yr haf.
Heddiw o’i mawl hawdd I mi
Ar ei gorsedd roi gwersi.
Golwg hawdd o benglog hon
A gaf ar Leyn ac Eifion,
A’u mynyddoedd amnoddawl,
A Meirion gwlad moddion mawl.
Mireindod yw Meiriondir
Os caf a fwynhaf yn hir.
O tanaf y bwriaf bod
Gwely’r hen Gantre’r Gwaelod –
Ymwrolgyrch mawr weilgi,
O’i dwrf mawr adref a mi.
A gadw’r Imbill gwed’yn
I’r Seiri meini a’i myn.
Rhad arni gar mawrli myr
Yn chwareule’r chwarelwyr.
Siôn Owen y Garddwr
Roedd John Owen [Neu Siôn Owen y Garddwr], (1792 - 1874),
yn ffrind i Eben Fardd.