Siôn Owen Y Garddwr - Carreg yr Imbill

Carreg yr Imbill

Poenwain i mi wneud pennill, - yn gywrain
         
I Garreg yr Imbill;
     
Yn hardd blethiaith o saith sill,

Goddoeth heb ais na gweddill.

Rhyw garreg sy’n rhagori – ei mawrwerth
          
Ym Muriau Pwllheli;
     
Pand trymaf, - harddaf yw hi,
     
Mewn Teilad yn mantoli.

Camp hon a ŵyr Cwmpeini – Llynlleifiad,

Llawn llafur ŷn’t arni;

Pylorant a holltant hi,

Er mwyn gwneud aur o’r meini.

A’r meini ymwenant, eu heulog
          
Heolydd addurnant;
     
Mawr ennill o’n Imbill wnant,
     
A’r ennill â ni ranant.

Dai awn sieryd ein Seini

O ochr camp ei cherryg hi;

I’w diafrwydd waith difrôg

Ym mhwythgonglau teiau teg:

Oh! Llifwn hwynt i’w llyfnhau

I wneud addurn nodwyddau.

Meini, nid tywod mohonynt,

Meini o radd Mynor ŷnt.

Ys Tryles aur Ostrelia, - a’u burion
          
Cawn barod farchnata;
     
Gomedd ef fod gem dda,
     
Goreu gem yw’r graig yma.

Pwy’n ddifrif all gyfrif gwerth

Gronynfain ei grwn anferth?

Ai ni wybu’n iawn nebun

Wneud ennill o dynnu llun?

Y gaerog hardd garreg hon

Ar gyfyl môr ac afon

A’i hargraff mal tis hirgron,

A’i hwyneb at wyneb ton;

Muriawg lun rhwng môr a gwlad

Torth gestiog uwch traeth gwastad

A theru’r don ei thuryn;

A gwamal gwyd gwmwl gwyn,

Gwynluwch ar ei hesgynlawr

O bwll mwg ewynbeill mawr.

Ei thâl ar ŵyr i’r dwyrain,

Lle dengys mawr frys mor-frain

Yn ffair a hwy’n ffoi ar hynt

O daranwaith dwyreinwynt.

A sail hardd ei chesail hi

Hwylus i longau’r heli.

Cyfeirnod hynod yw hon

I wάr rywfawl yr afon.

Llechfa lle nis tafla tón – a heddwch,

A goreu clydwch rhag Eurocleudon.

O! bellach ar ebillwyr

Erfyniaf, gwyraf I’r gwyr

I ymbil dros y Wimbill

Fy arch o bydd parch i’m pill.

Llwyr achub ei llawr uchaf

Rhag rhwystro rhodio yr haf.

Heddiw o’i mawl hawdd I mi

Ar ei gorsedd roi gwersi.

Golwg hawdd o benglog hon

A gaf ar Leyn ac Eifion,

A’u mynyddoedd amnoddawl,

A Meirion gwlad moddion mawl.

Mireindod yw Meiriondir

Os caf a fwynhaf yn hir.

O tanaf y bwriaf bod

Gwely’r hen Gantre’r Gwaelod –

Ymwrolgyrch mawr weilgi,

O’i dwrf mawr adref a mi.

A gadw’r Imbill gwed’yn

I’r Seiri meini a’i myn.

Rhad arni gar mawrli myr

Yn chwareule’r chwarelwyr.

Siôn Owen y Garddwr

Roedd John Owen [Neu Siôn Owen y Garddwr], (1792 - 1874),
yn ffrind i Eben Fardd.

Beirdd